Próchnica jest poważną chorobą jamy ustnej, której można zapobiegać. Jeśli konieczne jest leczenie próchnicy zębów, to znaczy, że zmiany w jamie ustnej są już poważne. Próchnica to choroba, która może postępować szybko lub przez długi czas nie dawać objawów. Czy jest próchnica, jakie wyróżnia się rodzaje próchnicy i jak wygląda leczenie próchnicy?
Co to jest próchnica?
Aby zrozumieć, czym jest próchnica, warto wiedzieć, że każdy ząb jest zbudowany z kilku warstw. Są to szkliwo, zębina i miazga zębowa. Szkliwo to najbardziej zewnętrzna część zęba. Zawiera związki mineralne, które zapewniają wnętrzu zęba ochronę i odpowiednią twardość. Zębina leży pod szkliwem i dzieli szkliwo od miazgi zębowej, która jest zawiera nerwy zęba i jest najwrażliwszym miejscem. Próchnica to choroba zakaźna jamy ustnej. Powoduje demineralizację szkliwa, co osłabia strukturę zęba. Nieleczona próchnica wnika coraz głębiej w ząb, prowadząc do uszkodzeń miazgu zęba i tkanek wokół.
Rodzaje próchnicy
Wyróżnia się próchnicę ostrą, przewlekłą i zatrzymaną.
- próchnica ostra – czasami nazywana próchnicą mokrą, dotyczy szczególnie dzieci i osób młodych, u których występują szerokie kanaliki zębinowe, ponieważ nie wykształciła się jeszcze pełna mineralizacja szkliwa;
- próchnica przewlekła – zwana próchnicą suchą, dotyczy najczęściej osób dorosłych, które mają predyspozycje genetyczne do próchnicy lub nie dbają o higienę jamy ustnej;
- próchnica zatrzymana – inaczej próchnica nieaktywna, polega na tym, że w pewnym momencie rozwój choroby zatrzymuje się i nie powiększa.
Próchnicę można podzielić także ze względu na rodzaj stadium próchnicy. Są to:
- próchnica początkowa – jest to pierwszy etap rozwoju próchnicy zęba w jamie ustnej. Próchnica początkowa jest nieodwracalna,
- próchnica powierzchowna – na tym etapie powstaje nieznaczny ubytek w szkliwie, co oznacza zniszczenia tkanki,
- próchnica średnia – rozwój choroby prowadzi do rozwoju próchnicy, która dochodzi do zębiny. Na tym etapie próchnica na zębach jest widoczna jako brązowy lub czarny nalot na zębie,
- próchnica głęboka – powoduje silny ból i inne objawy, takie jak np. ból głowy czy ból całej szczęki. Brak wizyty u dentysty na tym etapie rozwoju próchnicy może doprowadzić nawet do martwicy zęba lub do stanu zapalnego całej jamy ustnej.
Jakie są objawy próchnicy
Próchnica zęba może dawać różne objawy. Wiele zależy od uwarunkowań genetycznych, ale przede wszystkim od rodzaju i stanu nasilenia próchnicy. Najczęściej wśród objawów, które pozwalają wykryć próchnicę, wymienia się:
- nadwrażliwość na ciepło lub zimno, ale także na słodki lub kwaśny smak,
- ból zęba lub ból zębów,
- przebarwienia,
- nieprzyjemny zapach z ust,
- nieprzyjemne uczucie podczas szczotkowania, mycia zębów,
- ubytki w zębach.
Leczenie próchnicy
Leczenie próchnicy różni się w zależności od stwierdzenia przez dentystę rozwoju stanu próchnicy i zmian w jamie ustnej. Przyjmuje się, że podział próchnicy ze względu na zaawansowanie zmian to zmiany określane na skali od D1 do D4, gdzie D1 to zmiana, która występuje w szkliwie, ale nie występuje ubytek, a D4 to zmiana sięgająca miazgi. Leczenie zęba determinuje więc jego stan.
Im większa zmiana, tym bardziej skomplikowane metody leczenia trzeba podjąć. Może to być usunięcie fragmentu chorej tkanki i zastąpienie jej sztucznym wypełnieniem, czyli zastosowanie tzw. plomby. Postępujący proces próchnicy może jednak doprowadzić do zmian, które wymagają zastosowania leczenia kanałowego lub nawet usunięcia zęba.
Zapobieganie próchnicy
Próchnica jest chorobą zęba, która bagatelizowana przez pacjenta może mieć bardzo negatywne skutki. Nieleczona próchnica może mieć wpływ nie tylko na jamę ustną, ale na choroby ogólnoustrojowe, jak np. schorzenia nerek, stawów, układu sercowo-naczyniowego czy problemy z oczami. Aby zapobiegać próchnicy konieczne są przede wszystkim regularne wizyty u dentysty, który na bieżąco może ocenić stan jamy ustnej i sprawdzić jakość zębów. Wizyty powinny mieć częstotliwość minimum raz na rok, a u dzieci, u których próchnica postępuje szybciej, nawet co 3-6 miesięcy.
Jednym z czynników, który wywołuje próchnicę, jest cukier, dlatego zapobieganie próchnicy warto zacząć od modyfikacji nawyków żywieniowych i przywiązywaniu większej uwagi do ilości i jakości spożywanych posiłków. Nie oznacza to rezygnacji z jedzenia ulubionych słodkich lub kwaśnych przekąsek, ale nie dopuszczanie do tego, aby resztki jedzenia pozostawały długo na zębach. I tu przechodzimy do kolejnego aspektu, który pozwala zapobiegać próchnicy. Jest to dbanie o prawidłową higienę jamy ustnej, czyli szczotkowanie zębów minimum dwa razy dziennie, a najlepiej po każdym posiłku, a także dokładne nitkowanie przestrzeni międzyzębowych.